Aanleiding: kalveropfok vergt veel zorg

Als melkveebedrijven niet de nodige zorg leveren, kan dit dierenwelzijn en diergezondheid schaden en leiden tot kalversterfte. In de jaren voorafgaand aan dit project waren er veel bedrijven met hoge kalversterfte: meer dan 15% onder kalveren van 0 tot 14 dagen oud. In een doelgroeponderzoek heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bekeken welke oorzaken dit had. Kalverzorg blijkt geen gespreksonderwerp, de werkdruk is hoog, er is sprake is van bedrijfsblindheid waardoor gewoontes de overhand hebben, en ondernemers zijn zich niet bewust van de omvang van de problematiek op hun bedrijf en in de hele sector.

Interventie: brieven op maat

De NVWA maakte voor 3 subgroepen melkveehouders een brief op maat. Hierin werden de meest kansrijke aanknopingspunten gebruikt uit de doelgroepanalyse, namelijk belonen en risicobewustzijn.

• Brief 1 ging naar melkveehouders met kalversterfte op of onder het landelijk gemiddelde van 3%. Zij ontvingen positieve feedback over het sterftepercentage op hun bedrijf. Er werden groene kleuren gebruikt in een visuele vergelijking met het landelijk gemiddelde. Daarbij stond: ‘Dit is positief’ en ‘Met uw inzet weet u de kalversterfte op uw bedrijf laag te houden. Hiermee draagt u positief bij aan het dierenwelzijn in Nederland.’
• Brief 2 ging naar melkveehouders met verbeterde, maar nog steeds te hoge kalversterfte. Zij ontvingen positieve feedback over de verbeterde situatie op hun bedrijf, inclusief de boodschap ‘Dat is positief, maar u bent er nog niet’ en een aansporing om deze positieve trend voort te zetten. Het bedrijf werd vergeleken met het gemiddelde (zie afbeelding) met rode en gele kleuren.
• Brief 3 ging naar melkveehouders met hoge kalversterfte (15% of hoger). De brief bevatte een vergelijking met het landelijk gemiddelde in vooral roodtinten, benoemde de mogelijkheid van een inspectie en verminderde weerstand met de tekst ‘De NVWA begrijpt dat u ook geen hoge kalversterfte wilt op uw bedrijf en mogelijk al maatregelen heeft getroffen om uw kalversterftecijfer terug te dringen.

Methode: experiment

In iedere subgroep kreeg in april 2021 een deel van de melkveehouders de brief (interventiegroepen) en een deel kreeg geen brief (controlegroep). Van deze groepen werden de percentages kalversterfte een jaar vóór en een jaar ná de brief vergeleken.

Resultaat: het sterftepercentage daalde, maar dit is niet toe te schrijven aan de brieven

In de totale groep melkveehouderijen is de gemiddelde kalversterfte in de leeftijdscategorie 0-14 dagen tussen 2018 en 2021 gedaald met 1,06 procentpunt. Dit komt waarschijnlijk door toegenomen aandacht en sectorinitiatieven. Het aandeel bedrijven met hoge kalversterfte nam deze jaren af van 2,8% naar 1,1%.

• Brief 1: het sterftepercentage in de interventiegroep met lage kalversterfte nam licht toe. Het percentage van de controlegroep lijkt harder gestegen, maar in beide groepen blijft de kalversterfte laag. Het is niet aannemelijk dat de brief heeft bijgedragen aan dit resultaat.
• Brief 2: in zowel de controle- als de interventiegroep van de melkveehouders met verbeterde, maar nog te hoge kalversterfte, is de sterfte enigszins toegenomen.
• Brief 3: in de groep melkveehouders met hoge kalversterfte is de sterfte gedaald. Dit is een positieve ontwikkeling, maar er is geen verschil gemeten tussen de controle- en de interventiegroep.

Impact: verbeterd dierenwelzijn

De NVWA houdt toezicht op het welzijn van landbouwdieren, zoals in de melkveehouderij. Bedrijven moeten bijvoorbeeld zorgen dat het dier goed voer en voldoende water krijgt en medische verzorging als dat nodig is. Door te onderzoeken wat melkveehouders beweegt deze welzijnsregels na te leven, zet de NVWA de mix van handhavingsinstrumenten effectiever in.