Prikken zonder afspraak

Freek Smit 05-12-2023

Gaan meer mensen een coronavaccinatie halen als ze daarvoor geen afspraak hoeven te maken? In een campagne in wijken waar de vaccinatiegraad achterbleef is getest of het aantal gezette prikken is toegenomen door het benadrukken van het gemak, met ‘prikken zonder afspraak’. Dit bleek het geval.

Onderwerp

Gezondheid

Betrokken overheidsorganisatie(s)

Dienst Publiek en Communicatie (DPC)
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
Overig

Gebruikte gedragstechnieken

Opvallendheid
Persoonlijk maken
Vereenvoudigen

A-selecte toewijzing aan condities?

Nee

Kanaal interventieconditie(s)

Website
Overig

Aanleiding: te lage vaccinatiegraad

In juni 2021 kon iedereen zich laten vaccineren tegen COVID-19. Alle leeftijdscohorten waren inmiddels uitgenodigd, maar de vaccinatiegraad bleef nog te laag om de dreigende golf in het najaar het hoofd te kunnen bieden. Dat terwijl de vaccinatiebereidheid in de samenleving hoger was dan het daadwerkelijke aantal gezette prikken. Uit behoefteonderzoek door UX-onderzoekers en gedragsonderzoek van de RIVM Gedragsunit bleek dat er drempels waren om een prik te halen, zoals een afspraak maken of reizen naar een GGD-vaccinatielocatie.

Interventie: prikken zonder afspraak

Het ministerie van VWS, RIVM en een aantal GGD’en besloten de mogelijkheid aan te gaan bieden om zonder afspraak een coronavaccinatie te kunnen halen. Het narratief werd dat elke prik telde en het platform PrikkenZonderAfspraak werd gelanceerd. Op het platform kwamen alle vaccinatielocaties van de GGD’en samen. 

Afbeelding: Banner Prikken zonder afspraak

Methode: interventie/control-design

Om de effectiviteit te testen van het aanbod van coronavaccinaties zonder afspraak is onderzoek gehouden in de 400 postcodegebieden in Nederland met de laagste vaccinatiegraad op het moment van de test. Deze gebieden werden onderverdeeld in 2 groepen: de interventiegroep die het campagnemateriaal ontving en de controlegroep die dat niet ontving. De interventiegroep bestond uit 200 postcodegebieden met de (aller)laagste vaccinatiegraad; de controlegroep uit de overige 200 postcodegebieden. Gemeten werd of in de interventiegroep meer vaccinaties zijn gezet dan in de controlegroep.

Resultaat: meer gezette vaccinaties

In de gebieden waar campagne is gevoerd hebben meer mensen zich laten vaccineren en is het aandeel niet-gevaccineerden dat een prik zonder afspraak haalt relatief groot. Zie figuur 1 en 2 hieronder. Het heeft gewerkt om de drempel weg te nemen van het maken van een afspraak. Dit is te zien aan de percentages van ongevaccineerden dat zonder afspraak een vaccin heeft gehaald; 2,4% voor de interventiegroep, tegen 2,0% voor de controlegroep. De verschillen zijn relatief klein, maar ook kleine percentages kunnen het verschil maken. Zeker in de context van een gezondheidscrisis en in de destijds acute fase van de coronapandemie. Een coronavaccinatie verminderde de kans op ernstig ziek worden namelijk flink. En het aantal ziekenhuisopnames was van invloed op de druk op de zorg en daarmee op de benodigde landelijke maatregelen.

Figuur 1: Gegevens test campagne Prikken zonder afspraak
Figuur 2: Gezette prikken

 

Impact: meer mensen bereikt, prikken zonder afspraak populair

De campagne heeft meer mensen gestimuleerd om zich te laten vaccineren. Naar aanleiding van dit positieve effect is de campagne uitgebreid naar 800 postcodegebieden. In deze gebieden werd een vergelijkbaar effect gevonden. Steeds meer GGD-locaties sloten zich bovendien aan bij het platform en prikken zonder afspraak werd populair, ook in de daaropvolgende booster- en herhaalprikcampagnes. Ruim 50% van de mensen haalde zonder afspraak een boostervaccinatie toen deze mogelijkheid werd aangeboden. De strategie van de campagne, het verhogen van het gemak om je te laten vaccineren, is geslaagd. Opgemerkt moet worden dat er tegelijkertijd andere wijkgerichte interventies en landelijke aanpakken waren (denk aan vaccinatiebussen, rolmodellen, meertalige campagne). De gevonden effecten kunnen daarmee niet uitsluitend aan de campagne worden toegeschreven.

 

 

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Bekijk ook

Cookie-instellingen