Aanleiding: gedeeltelijk oneigenlijk gebruik van de draagkrachtregeling

In 2018 deed DUO een steekproefonderzoek waaruit bleek dat niet alle debiteuren die gebruik maken van de draagkrachtregeling en een partner hebben, hun partner en partnerinkomen doorgeven. In dat geval kan DUO het partnerinkomen niet meetellen en lossen debiteuren in de meeste gevallen minder af dan dat ze zouden moeten doen. Uit gedragsanalyse kwamen verschillende psychologische kenmerken naar voren die kunnen verklaren waarom mensen niet melden:

• een cognitief beperkte doelgroep door inertia en schaarste
• een doelgedrag dat uit meerdere te nemen stappen bestaat
• communicatie die niet aankomt bij de doelgroep
• een situatie waarin de debiteur eenvoudig kan verzaken om de partner door te geven
• reguliere communicatie die voelbaar geautomatiseerd is, niet specifek is, en onduidelijk.

Interventie: brief en e-mail met meerdere gedragstechnieken

De interventie bestond uit een brief en een mail waarin de debiteur gevraagd werd om de partner en het partnerinkomen door te geven. Deze werden verstuurd aan groepen debiteuren waarvan vermoed werd dat ze een grote kans hebben een partner te hebben. De gebruikte gedragstechnieken waren onder andere:

• makkelijk scanbare kopjes en een activerende titel
• een uitleg van de partnerdefinitie en een reden waarom de debiteur de partner door moet geven
• een concreet, visueel handelingsperspectief met aanduiding van de benodigde tijd om de partner en het partnerinkomen door te geven.

Methode: RCT

Er is gebruik gemaakt van een Randomized Controlled Trial. Er deden twee groepen mee: debiteuren die onder een oud aflosregime vallen (zij mochten zelf kiezen of het partnerinkomen meetelt voor het aflosbedrag) en debiteuren onder het nieuwe regime (bij hen telt het partnerinkomen altijd mee zodra de partner wordt gemeld). Per deelgroep werden de geselecteerde debiteuren aselect toegewezen aan de controleconditie (geen brief en geen e-mail) of de interventieconditie (wel brief en e-mail). In totaal waren 8541 debiteuren in het gedragsexperiment betrokken. Drie maanden na de interventie werd het meldgedrag vergeleken.

Resultaat: 16 tot 34 procentpunt meer meldingen van een partner

De gedragstechnieken hebben effect. Bij de groep uit het oude regime was een stijging te zien van 16 procentpunt. Bij de groep uit het nieuwe regime gaat het zelfs om een meer dan twee keer zo grote stijging (34 procentpunt) in de kans dat de debiteur zijn of haar partner bij DUO meldt in de periode tot 3 maanden na ontvangst van de brief en e-mail.

Impact: verlaging in gebruik van de draagkrachtregeling

Door de interventie wordt de partner vaker gemeld en het partnerinkomen vaker meegeteld voor de draagkrachtberekening. Dit heeft het gebruik van de draagkrachtregeling verlaagd. Bij de groep in het nieuwe regime ging het om een daling van 24%, bij de groep in het oude regime om een daling van 4%. Dit heeft geleid tot hogere maandelijks af te lossen bedragen: 36% hoger (nieuw) en 9% hoger (oud). De verwachte kans dat aan het eind van de aflosperiode studieschuld moet worden kwijtgescholden, neemt hierdoor vooral voor de nieuwe groep flink af.