Aanleiding: aanvullende beurs nog onvoldoende benut

Uit onderzoek blijkt dat circa een kwart van de eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs geen aanvullende beurs heeft aangevraagd terwijl ze daar wel recht op hebben (CPB, 2020). Bovendien laat het CPB zien dat zo’n 40% van de niet-gebruikers wel een studielening heeft. Hiermee snijden ze zichzelf mogelijk in de vingers, want in plaats daarvan sluiten ze een lening af en die moet je altijd terugbetalen, terwijl de aanvullende beurs alleen hoeft te worden terugbetaald als je niet binnen 10 jaar afstudeert. Een eerder gedragsproject onder aankomende studenten liet zien dat een e-mail met een cocktail aan gedragstechnieken het niet-gebruik van de aanvullende beurs kon terugdringen. In dit vervolgproject is onderzocht in hoeverre deze cocktail ook effectief is onder bestaande studenten, en of een ander communicatiekanaal (brief in plaats van mail) verschil maakt.

Interventies: brief of mail met dezelfde gedragstechnieken

Er zijn een gedragsmail en een gedragsbrief opgesteld, die qua inhoud identiek zijn en voortbouwen op de succesvolle e-mail naar aankomend studenten uit het eerdere gedragsproject. Die mail bevatte een aantal basistechnieken en daarnaast enkele zinnen om leenangst en de gepercipieerde complexiteit te reduceren. Toegevoegd is:

• verliesaversie: ‘Een van de vier studenten met recht op een aanvullende beurs, laat deze liggen’
• een klokje met tijdsindicatie 2-3 minuten (ook complexiteitsreductie)
• inspelen op mogelijk onterechte gedachte bij studenten dat zij geen recht hebben op een aanvullende beurs of slechts op een lage aanvullende beurs: ‘Hebben je ouders een hoger inkomen, dan kun je misschien toch nog een aanvullende beurs krijgen’ en ‘Hoe meer schoolgaande broers of zussen, hoe hoger je aanvullende beurs’.

Methode: RCT

De interventies zijn getest in een Randomized Controlled Trial. Voor het experiment zijn 283.552 studenten geselecteerd die mogelijk wel recht hebben op een aanvullende beurs, maar geen aanvullende beurs hebben aangevraagd. Het betreft zowel mbo- als ho-studenten. Deze groep is aselect verdeeld over de drie condities: controlegroep (geen bericht), gedragsmail of gedragsbrief.

Resultaat: bijna drieduizend extra toekenningen, brief ruim twee keer zo effectief

In totaal zijn er door de actie ruim 18 duizend extra aanvragen voor een aanvullende beurs gedaan en heeft de actie geresulteerd in 2830 extra toekenningen. Gemiddeld gaat het bij een toekenning om ruim 200 euro per maand. De brieven waren een stuk effectiever dan e-mails: ze genereerden 2,8 keer zoveel aanvragen en 2,3 keer zoveel toekenningen. In de figuur hieronder is dit goed zichtbaar. Ten opzichte van de controlegroep hebben de brieven 8,8 keer zoveel aanvragen gegenereerd en 4,6 keer zo veel toekenningen. Bij de e-mails gaat het ten opzichte van de controlegroep om 3,1 keer zoveel aanvragen en 2,1 keer zoveel toekenningen.

Ook gingen de leenbedragen omlaag onder de studenten die al leenden en als gevolg van de gedragsmail of -brief een aanvullende beurs hebben aangevraagd en toegewezen hebben gekregen. Alleen gemiddeld wel met een kleiner bedrag dan het bedrag van de aanvullende beurs. Dat heeft tot gevolg dat het totaal aan studiefinanciering dat deze groep ontvangt, is toegenomen met 10% (bij de brief) en met 16% (bij de mail). Mogelijk is dit het gevolg van inertia.

Impact: minder niet-gebruik aanvullende beurs

Het project heeft ervoor gezorgd dat bijna 3000 studenten extra een aanvullende beurs hebben toegewezen gekregen. Voor de studenten in het hoger onderwijs is geschat dat met een gedragsbrief circa 15% van het niet-gebruik kan worden teruggedrongen, en met een gedragsmail circa 5%. De intentie is om de gedragsmail standaard te gaan inzetten in het najaar bij de groep nieuwe studenten die geen aanvullende beurs hebben aangevraagd. Ook wordt gekeken naar het standaard inzetten van de gedragsbrief richting het einde van het studiejaar. Daarnaast is informatie op de website en op het aanvraagscherm van studiefinanciering aangepast waarbij enkele gedragstechnieken uit dit en het eerdere experiment zijn toegevoegd.