Aanleiding: fors niet-gebruik van aanvullende beurs

CPB-onderzoek uit 2020 laat zien dat circa een kwart van de eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs geen aanvullende beurs heeft aangevraagd terwijl ze daar wel recht op hebben. Bovendien blijkt dat zo’n 40% van de niet-gebruikers wel een studielening heeft. Dat suggereert dat deze studenten zich in de vingers snijden. De aanvullende beurs is namelijk een voorwaardelijke lening die ze alleen hoeven terug te betalen als ze niet in tien jaar afstuderen, terwijl ze een studielening altijd moeten terugbetalen. In dit project hebben DUO en OCW onderzocht welke gedragstechnieken het meest effectief zijn om het niet-gebruik onder aankomend studenten te verminderen.   

Interventie: vier verschillende e-mails aan eindexamenkandidaten

Uit literatuur blijken drie hoofdoorzaken voor niet-gebruik van regelingen: kennisgebrek, gepercipieerde complexiteit van een aanvraag, en psychologische ‘kosten’ zoals stigma en gepercipieerde risico’s. Er zijn vier e-mailvarianten ontwikkeld die aangrijpen op 1 of meerdere van deze hoofdoorzaken:

• basismail: een e-mail met basisinformatie over de aanvullende beurs om het kennisgebrek in te lopen en verschillende gedragsinterventies, namelijk persoonlijk maken (‘beste [voornaam]’), salience (een visueel opvallend stappenplan) en aantrekkelijk maken (noemen maximale hoogte aanvul­lende beurs)
• leenangstreductie: een combinatie van de basismail en een passage om het gepercipieerde risico te beperken van het moeten terugbetalen van de aanvullende beurs. ‘De aanvullende beurs is net als het studentenreisproduct een prestatiebeurs. Dat betekent dat het een gift is als je binnen 10 jaar afstudeert. Veruit de meeste studenten lukt dit ook. Als dit niet lukt, dan betaal je het alleen terug als je inkomen hoog genoeg is’
• complexiteitsreductie: een combinatie van de basismail en een zin om de gepercipieerde complexiteit van een aanvraag te verlagen. ‘Als je moeite hebt om in te schatten of je recht hebt, vraag de aanvullende beurs dan vooral aan. DUO berekent na een aanvraag zelf of je recht hebt’
• cocktail: een combinatie van de basismail met de leenangstreductie- en complexiteitsreductietechnieken. Zie deze mail.

Methode: RCT

Er is een gerandomiseerd experiment opgezet met vijf condities: geen (aanvul­lende) e-mail en de vier e-mailvarianten. De populatie bestond uit de totale groep van potentieel aankomende studenten die begin mei 2020 nog geen aanvraag voor de aanvullende beurs hadden gedaan en die al bekend waren bij DUO vanwege een aanvraag voor de 18+-toelage voor scholieren. Deze groep werd willekeurig over de vijf condities verdeeld. Na twee maanden werd per conditie gemeten:

• zij een aanvraag deden voor de aanvullende beurs
• deze toegewezen werd, en zo ja, voor welk bedrag
• ze een lening hebben aangevraagd, en zo ja, voor welk bedrag
• welk bedrag een lening is toegewezen.

Met behulp van regressieanalyses, waarbij gecontroleerd werd voor verschil­lende achtergrondvariabelen van de scholieren, zijn de effecten van de verschil­lende interventies geschat.

Resultaat: 25% meer aanvragen en 20% meer toekenningen

Twee maanden na de interventie blijkt de combinatie van de basisinformatie, de leenangst- en complexiteitsreductie het meest effectief. Deze cocktail verhoogt het aantal aanvragen voor de aanvullende beurs en de toewijzingen ervan. De kans op een aanvraag stijgt met 25% ten opzichte van een situatie zonder mail en met 10% ten opzichte van de basismail-conditie. Bij toewijzingen gaat het om een 20% hogere kans ten opzichte van een situatie zonder mail en een 16% hogere kans ten opzichte van de basismail.

Bovendien verlaagt de cocktail de kans op het aanvragen van een lening met 6%. Dit heeft een gunstig verwacht effect op het bedrag dat de studenten na afloop van hun studie moeten gaan terugbetalen.

Impact: grotere groep niet-aanvragers te bereiken

Als vervolg op deze succesvolle actie is besloten om de cocktail-interventie in te zetten op een veel grotere groep bestaande studenten die de aanvullende beurs niet hebben aangevraagd. Zie het vervolgexperiment (II).

Kosten en baten

Het kost nagenoeg niets om e-mails te versturen. De eenmalige ontwikkelkosten waren ook verwaarloosbaar, omdat geen externe gedragsexpertise is ingehuurd. De baten voor de studenten van de cocktailmail zijn een 25.000 euro hogere toekenning van de aanvullende beurs voor de maand september (het gaat om 4430 bereikte studenten die gemiddeld een 5,50 euro hogere toekenning aan aanvullende beurs per maand hebben). Op jaarbasis zou dit (aangenomen dat de effecten stabiel zijn) neerkomen op een 295.000 euro hogere toekenning van de aanvullende beurs.